Genel Sağlık Sigortası aktüeryal sürdürülebilirliği açısından, Yasa’nın ilk uygulanmaya başladığı tarihten itibaren on yıl geçmiş olmasına rağmen ne yazık ki Tamamlayıcı Sağlık Sigortası henüz tam anlamıyla dikkate alınmamış durumdadır.
Başta Almanya, Fransa ve Hollanda gibi Avrupa ülkelerinde uygulanana benzer bir Tamamlayıcı Sağlık Sigortası seçeneğiyle;
• Aktüeryal sürdürülebilirlik yoluyla kamu mali riskini paylaşabilen,
• Ödemeler provizyon sürecine dayalı yapılacağından daha etkili kontrol yapılabilen,
• Sağlık hizmetinin kalitesi üzerinde fiyat nedeniyle oluşacak baskıyı azaltabilen,
• Atıl kapasite oluşumunu önleyerek kapasite kullanımını üst düzeye taşıyabilecek,
• Hizmet alan kişilerin hekim ve hastane seçme konusundaki sınırlarını genişleterek oluşabilecek aşırı talepleri yönetebilen bir süreç sağlanmış olabilecektir.
1990’lı yılların ilk yarısından bu yana zaman zaman dile getirilen ancak henüz tam anlamıyla uygulamaya geçemeyen Tamamlayıcı Sağlık Sigortası sürecinde;
• 2005’lerden başlayan yıllarda Türkiye Sigorta Birliği, Özel Hastaneler ve Sağlık Kuruluşları Derneği ile birlikte raporlar üretmiş,
• Hazine Müsteşarlığı’nın 2004-2009 yılları arasında görev yapan Tamamlayıcı Sigorta İhtisas Komitesi’nin hazırladığı konuya ilişkin yasa ve/veya yönetmelik taslakları mevzuat haline dönüştürülememiş.
• TÜSİAD’ın “Sağlıklı Bir Gelecek: Sağlık Reformu Yolunda Uygulanabilir Çözüm Önerileri Raporu”nda; “…kamu sektörü kamu sigortacılığını tek bir Genel Sağlık Sigortası çatısı altında birleştirmeli, özel sektör Tamamlayıcı Sağlık Sigortası sunmalı…” önerisinde bulunulmuş.
• 2006-2008 yılları arasında SGK ile Türkiye Sigorta Birliği, Tamamlayıcı Sağlık Sigortası Ortak Çalışma Grubu kurmuş, Sigorta Tutum ve Davranış Araştırmaları kapsamında;
– Ayakta ve yatarak tedaviyi ayrı ayrı değerlendiren model ve ürün önerileri ortaya konmuş, seçeneklerin aktüeryal dengesine yönelik hazırlıklar yapılmış,
– Temmuz-Eylül 2008 tarihleri arasında yapılan Araştırma’nın, 3.033 kişilik örnekleminde; “Devlet tarafından sağlanan sağlık güvencesi yanında onu tamamlayan özel sağlık sigortasına da sahip olmalıyım” görüşüne katılanlar yüzde 56 iken bu görüşe katılmayanlar yüzde 25 olarak bulunmuş
• Özel Hastaneler ve Sağlık Kuruluşları Derneği yıllık Kongrelerinde konunun ilgili taraflarıyla tartışılmasını sağlamış, yaptırdığı Araştırmaları kamuoyu ile paylaşarak farkındalık oluşumuna katkıda bulunmuş,
– Mart 2015 tarihli “Sağlığın Geleceği” adlı ilk araştırmada 1.114 kişilik örneklemde, “Devlet tarafından sağlanan sağlık güvencesinin yanında onu tamamlayan, özel sağlık sigortasına da sahip olmalıyım” görüşüne katılanlar yüzde 61 iken bu görüşe katılmayanlar yüzde 11 olarak bulunmuş,
– Mart 2017’deki ikinci araştırma ile 1064 kişilik örneklemde, “Devlet tarafından sağlanan sağlık güvencesinin yanında onu tamamlayan, özel sağlık sigortasına da sahip olmalıyım” görüşüne katılanlar yüzde 66 iken, bu görüşe katılmayanlar yüzde 10 olmuştur.
– İki Araştırma arasında, Tamamlayıcı Sağlık Sigortası isteyenlerin yüzde 5 arttığı gözlenmiş
• TÜSİAD’da 2017 Mayıs’da “Tamamlayıcı Sağlık Sigortası Alt Çalışma Grubu” kurularak Temmuz ve Eylül 2017’de Maliye Bakanlığı Bütçe Mali Kontrol Genel Müdürü koordinasyonunda Sağlık Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı başta olmak üzere ilgili paydaşlarla birlikte kısa dönemde yapılabileceklere yönelik Çalışma Grubu oluşturularak hazırlıklar başlatılmış
• Yaklaşık 20 yıl sonra gelinen noktada bir yandan Genel Sağlık Sigortası yasalaşma sürecinde “Eksik mi yapıldı ki tamamlanması gerekiyor?” fikrini savunan teknokratlar azalmış, öte yandan özel sektörde “Her şey zaten var, tamamlanacak bir şey mi kaldı?” düşüncesini savunanlar da giderek azalmış ve bunların yerini “Hizmet kapsamını bu yolla da genişletmek mümkün olabilecek” fikrinde olanlar almaya başlamıştır.
2018 yılı Temmuz verilerine bakıldığında;
• Toplam 5.704.627 sağlık sigortalının 830.583’ü tamamlayıcı sağlık sigortası poliçesine sahip olduğu
• Son beş yıl karşılaştırıldığında, tamamlayıcı sağlık sigortalıların sayısının, 2014 yılında 64.266’den 2018 Temmuz’da 830.583’e ulaşarak yüzde 1.292 oranında artış gösterdiği
• Tamamlayıcı sağlık sigortalıların yaklaşık üçte ikisinin grup sağlık sigortalısı olduğu
• Aynı verilerin, toplam prim üretiminin yaklaşık yüzde 50’sinin birinci, yaklaşık yüzde 80’inin ilk üç ve yaklaşık yüzde 90’ının ise ilk beş sırada yer alan sigorta şirketleri tarafından gerçekleştirildiği görülmektedir.
Tamamlayıcı Sağlık Sigortası sistemi uygulanmadığından;
• Temel teminat paketi içeriği gözden geçirilememiş
• Tamamlayıcı Sağlık Sigortası ürünlerine aktarılacak hizmetler belirlenememiş
• Fransa örneği gibi, gerekirse ödeme gücü olmayanların kamu tarafından ödenecek Tamamlayıcı Sağlık Sigortası primlerine ilişkin çalışma yapılamamış
• Geri ödeme kuruluşlarınca yapılacak düzenlemelerle kamu ve özel sigortasına ayrı faturalama gerçekleşememiş
• Kamu ve özel sektör arasındaki haksız rekabet sinerjiye dönüştürülememiş
• “Temel Teminat Paketi” karşılığı kamu/özel ayrımı yapılmaksızın tüm sağlık kurum kuruluşlarının hizmet verebilmesinin önü tam anlamıyla açılamamış
• Tamamlayıcı Sağlık Sigortası iyi anlatılamamış, hatta var olan önyargılarından uzaklaştıracak yollar bile araştırılamamış
• Tek tip yerine SUT’un katlarıyla da oluşabilen farklı ürün çeşitliliklerinin önü açılamamış
• Kayıt dışılığı azaltma, katostrofik (yıkıcı) cepten harcamayı yönetmek için çalışan ve/veya çalıştırana teşvikler verilememiş
• Tamamlayıcı Sağlık Sigortası Şirketlerinin, sigortalıları için Medulla’ya girebilme isteği yıllardır cevapsız kalmıştır.
Ayrıca, 1990’lı yıllarda tartışılmaya başlanan Tamamlayıcı Sağlık Sigortası sürecinde yaşananların da zaman olarak, tıpkı Genel Sağlık Sigortası sürecine benzediğini de unutmamak gerekir. Zira Genel Sağlık Sigortası;
• Yasa tasarıları olarak 1960’lı yılların sonlarından, hatta hazırlık olarak Behçet Uz’un 1946’da açıkladığı Milli Sağlık Planı’ndan itibaren yıllarca tartışılmış
• Bu süreçte neredeyse tüm siyasi partilerin seçim beyannameleri ile hükümet programlarında yazılarak adeta ulusal bir politika olmuştur.
Dileyelim ki, Genel Sağlık Sigortasının da sigortası olan Tamamlayıcı Sağlık Sigortası geçmişi Genel Sağlık Sigortası gibi 50 hatta 70 yıllara kadar uzamasın!
Kaynaklar
5510 sayılı Yasa (2006): T.C. Resmi Gazete. 16 Haziran 2006, Sayı: 26200.
5754 sayılı Yasa (2008): T.C. Resmi Gazete. 8 Mayıs 2008, Sayı: 26870.
Aydın, S., Birinci, Ş., Bahat, R., Özsarı, S.H., Tokgöz, T., Eren, U., Akben, F. (2017): Sağlık Finansmanı Raporu, Türkiye Sağlık Platformu TÜSAP Vizyon Toplantıları-4
Beyaz Kitap Sosyal Güvenlik Sisteminde Reform Önerisi (2004), Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ankara.
Çelik, H., Eren, B., İzbudak, D., Köylüoğlu, C., Özsarı, S. H., Şimşek, N. (2003): Tamamlayıcı Sağlık Sigortası. Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği-Sağlık Kuruluşları Derneği Yayını, İstanbul.
Genel Sağlık Sigortası Yasa Tasarı Taslağı, (1994).
Kişisel Sağlık Sigortası Yasa Tasarı Taslağı, (1998).
Morlock, L., Waters, H., Lyles, A., Özsarı, S.H., Aktulay, G. (2004): TÜSİAD Sağlıklı Bir Gelecek: Sağlık Reformu Yolunda Uygulanabilir Çözüm Önerileri. TÜSİAD, İstanbul.
Sağlık Finansman Kurumu Kuruluş ve İşleyiş Yasa Tasarısı, (1996).
Sosyal Güvenlik Kurumu (2012): 28 Haziran 2012 tarihli 2012/25 sayılı SGK Genelge.
Orta Vadeli Program (2011) : T.C. Resmi Gazete. 13 Ekim 2010, Sayı: 28083.
Özel Sağlık Sigortaları Yönetmeliği (2013): 23.10.2013 tarih 28800 sayılı Resmi Gazete.
Özsarı, S.H.(2009): Neden ve Kim İçin Tamamlayıcı Sağlık Sigortası?. Birlik’ten Dergisi, İstanbul.
Özsarı, S. H. (2015): Konuk C., Serenli N., Esmer B., Bahat R., Şengül C., Akgün S., Güzel Ö.: Sağlığın Geleceği 2015-2023, Özel Hastaneler ve Sağlık Kuruluşları Derneği, İstanbul.
Özsarı, S. H. (2017): Konuk C., Serenli N., Bahat R., Şengül C.,: Sağlığın Geleceği 2017-2023, Özel Hastaneler ve Sağlık Kuruluşları Derneği, İstanbul.
Özsarı, S.H. (2017): Tamamlayıcı Sağlık Sigortası Süreci ve Gelinen Nokta.Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi, 43: 82-87, 2017
Özsarı, S.H. (2011): Tamamlayıcı Sağlık Sigortasının 20 Yıllık Tarihi. Hospital Manager Dergisi, Ağustos 2011:10-13, 2011
Özsarı, S.H. (2010): Tamamlayıcı Sağlık Sigortası ve Üniversite Hastanelerinde Sunulan Sağlık Hizmetleri İlişkisi. Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi, 14: 42-45, 2010
Özsarı, S.H. (2010): Tamamlayıcı Sağlık Sigortası Genel Sağlık Sigortası’nın da Sigortası. Sigortacı Dergisi, 379: 32, 2010
Özsarı, S.H. (2009): Neden ve Kim İçin Tamamlayıcı Sağlık Sigortası. Birlik’ten Dergisi, Haziran 16:15-18, 2009
Özsarı, S.H. (2008): Genel Sağlık Sigortası Özel Sağlık Sigortacılığı İlişkisi. Referans Gazetesi Rapor: Sigorta ve Bireysel Emeklilik Eki, s:20, İstanbul, 31 Aralık 2008
Özsarı, S.H. (2008): Yasalaşan Genel Sağlık Sigortası ve Değişiklik Taslağı ile Gelinen Nokta. Hospital Manager Dergisi, 1:54
Özsarı, S.H. (2008): Genel Sağlık Sigortası Neler Getiriyor?”. Sigorta Postası Dergisi, Ocak-Mart 2008, 19. sayı, s:20-27, Euroko Sigorta Yayını, İstanbul, 2008.
Özsarı, S.H. (2008): Genel Sağlık Sigortası Süreci ve “Artık” Dikkat Etmememiz Gerekenler. Birlik’ten Dergisi, Ocak-Mart 2008, 11.Sayı, s:8-15, Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği Yayını, İstanbul, 2008
Özsarı, S.H. (2007): Genel Sağlık Sigortası Yasası’sında Değiştirilmesi Düşünülen Konularda Neden Dikkatli Olmalıyız? Hastane Dergisi, 49:124-125
Özsarı, S.H. (2007): Genel Sağlık Sigortası Özel Sağlık Sigortacılığı İlişkisi. Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi, 2006-2007, 1: 42-47
Özsarı, S.H. (2006): Genel Sağlık Sigortası Yasalaştı. Hastane Dergisi, 40: 100-101
Özsarı, S.H. (2006): Genel Sağlık Sigortası. Birlik’ten Dergisi, 3:52-53, 2006
Özsarı, S.H. (2006): Anayasa Mahkemesi Sonrası Genel Sağlık Sigortası, İşveren Dergisi 3:40-43, 2006
Özsarı, S.H. (2005): Genel Sağlık Sigortası Süreci’nde Gelinen Son Nokta. İşveren Dergisi, 2:42-47, 2005
Özsarı, S.H. (2005): Ülkemizde Genel Sağlık Sigortası Süreci. İşveren Dergisi 4/5/6:70-73, 2005
Özsarı, S.H. (2003): Genel Sağlık Sigortası Sistemine Bir An Önce Geçilmeli, Türk Diş Hekimleri Birliği Dergisi, Aralık 2003, 78:56-57,
Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği, (2008): Sigorta Tutum ve Davranış Araştırması. Nielsen, İstanbul.
Türkiye Sigorta Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği, (2012): Tamamlayıcı Özel Sağlık Sigortası Dünya Uygulamalarından Örneklerin İncelenmesi ve Türkiye için Öneriler Raporu. Deloitte, İstanbul.
Türkiye Sigorta Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği, (2012): Sigorta Tutum ve Davranış Araştırması. İDE Araştırma Tanıtım ve Danışmanlık Hizmetleri Ltd. Şti, İstanbul.
Yazının PDF versiyonuna ulaşmak için Tıklayınız.
SD (Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü) Dergisi, Eylül-Ekim-Kasım 2018 tarihli 48. sayıda, sayfa 92-93’te yayımlanmıştır.
