Doğrudan insanı hedef alan bütün disiplinler gibi sağlık hizmeti olgusunun da gelişip ilerlemesi bir bütün olarak uygarlığın gelişiminden bağımsız değildir. Bilimsel teknolojik gelişimlerden doğrudan ve ilk anda etkilenen disiplin olan sağlık olgusu aynı zamanda ekonomik süreçlerinin hem belirleyeni hem de belirleneni niteliği taşımaktadır. Bu nitelikleriyle toplumsal yaşam-kültür gibi üstyapılardan da etkilenmesi ve bu yapıları etkilemesi de kaçınılmazdır.
Sağlık hizmetinde çağdaş bir olgu olarak planlaması yapılan “Evde Sağlık Hizmetleri” kamu sağlık hizmetinin önemli bir parçası olarak gelişmekte ve ilerlemektedir. Hastayı kendi sosyal ortamıyla birlikte çevresi ve sosyo-ekonomik durumuyla bütünsel olarak değerlendirmek; koruyucu sağlık hizmetinin, halk sağlığı disiplininin ana yaklaşımıdır. İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından planlanıp hayata geçirilen bir hizmet modeli olarak “Evde Sağlık Hizmetleri”, uzun yıllardır gerek ekonomiye katkıları, gerekse hastanın kendi ortamında hizmet almasının sağlanmasıyla Avrupa ölçütlerinde hizmet sunumunu sürdürmektedir. Gerek koruyucu bakım hizmetleri olarak bir halk sağlığı modeli; gerekse ikinci, üçüncü basamak sağlık hizmeti olanaklarının sağlanmasıyla gerçekleşen tedavi hizmetleri bu modelin ayaklarını daha da zenginleştirmekte ve yıllardır kazandığı örgütsel-işlevsel deneyimi ile bir küresel model olarak önerilebilecek duruma gelmektedir.
“İstanbul Büyükşehir Belediyesi Evde Sağlık Hizmetleri” modeli; sosyal çalışma ve sosyal destek, hastane nakilleri, halkla ilişkiler, doktor muayenesi, hemşirelik bakımları (yara bakımı, üriner ve damar kateterleri uygulaması, infüzyon ve enjeksiyonlar, şeker ölçümü, vital bulgu takipleri vb.) fizik tedavi uygulamaları, psikolojik danışmanlık, ilaç, medikal malzeme ve beslenme ürünleri sağlanması, hastane sevkleri sayesine uzman muayenelerinin gerçekleştirilmesi ve gerekli operasyonların yaptırılması ve bu hizmetlerin arasındaki işbirliği-koordinasyon üzerine kurulmuştur. Bu organizasyon modeli Avrupa’da uygulanan modellere göre hizmet sunumunun genişliğini tek merkezde toplamakta, kurumlar arasındaki bürokratik işleyişi ortadan kaldırarak hizmetin daha bütüncül ve kolay takip edilebilmesi niteliğini kazanmaktadır.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından sunumu yapılan “Evde Sağlık Hizmeti”nin akış süreci tümüyle sosyal koşullar ve gereksinimler doğrultusunda şekillenmektedir. Bu akış şeması İstanbul’un 3 bölgesinde bulunan 3 çalışma ünitesi ve 1 denetim-koordinasyon hizmetlerinin yürütüldüğü merkez ünite kapsamında gerçekleştirilmekte olup hizmetin niteliğine göre ekipler biçimlenmektedir. Bu ekipler mesai saatleri içinde, önceden planlanmış hizmetleri, “Evde Sağlık Hizmetleri”ne ihtiyaç duyan bireylerin evlerine kadar götürmektedir.
Hizmet akış süreci, halkla ilişkiler elemanlarının telefon ve internet yoluyla gelen başvuruları alıp dijital ortamda kayıtlara geçirmesiyle başlar. Bütün dijital işlemler “Evde Sağlık Hizmetleri” için geliştirilmiş özel “Evde Sağlık Programı” tarafından yapılmaktadır. Bu program hem büro çalışmalarında hem de saha hizmetini veren ekiplerin taşınabilir bilgisayarlarında bulunmakta ve hastaların bütün süreçleri anında kayıtlara geçirilebilmektedir.
Başvurusu alınan hastalar merkez birimde doktor kontrolü ile onaylanmakta ve yönlendirilmektedir. “Sosyal Çalışma Ekibi”, onay verilen hasta adreslerine giderek talepte bulunanın sosyal ve ekonomik koşullarını yerinde değerlendirmekte ve yine dijital ortamdan sosyal güvenlik bilgilerinin doğruluğu kontrol edilmektedir. “Sosyal Çalışma Ekibi” tarafından onay verilen hastalara, taleplerine neden olan hizmet sunumu başlamaktadır.
Bu hizmet sunumu, hizmeti tamamlamaya yönelik personellerden oluşmuş ekipler tarafından ve gezici olarak yapılmaktadır. Şoförlü araçlar tarafından hasta evlerine, doktor ve hemşireden oluşan Değerlendirme Ekibi, Bakım Ekibi, Hasta Takip Ekibi, Bakım Destek Ekibi, fizyoterapist, psikolog ve temizlik personellerinin ulaşması sağlanmakta ve hizmetler hasta evlerinde verilmektedir. Gezici ekipler dışında ofis çalışmalarını yürüten personeller, bilgi işlem operatörleri, hastane sevklerin koordine eden hastane birimi ve “Evde Sağlık Hizmetleri” sunumunu denetleyip koordine eden idari personeller hizmetin yürütülmesinde görev almaktadır.
Hizmet koşullarına uygun hastaların muayene, ilaç ve hastane tedavileri, cerrahi operasyonları, medikal malzeme sağlanması, beslenme ürünleri sağlanması, yara bakımlarının yapılması, serumlarının takılması, enjeksiyonlarının yapılması, üriner ve burundan beslenme sondalarının takılması, hastaneye nakillerinin sağlanması, ev ve kişisel temizliklerinin yapılması, hane onarımları, evde röntgenlerinin çekilmesi gibi hizmetler hastanın dosyasının açılmasından taburculuğuna dek düzenli, koordineli bir biçimde sürdürülmektedir.
Bütün bu nitelikleriyle sağlık hizmetlerinin bir bütün olması gerekliliği İstanbul Büyükşehir Belediyesi “Evde Sağlık Hizmetleri”nde çağdaş bir model olarak hayata geçmektedir. “Evde Sağlık Hizmetleri” projesi her geçen gün hizmet verdiği kişi sayısını ve hizmet rakamlarını arttırarak İstanbullulara çağdaş sağlık hizmeti vermeye devam etmektedir.
Yazının PDF versiyonuna ulaşmak için Tıklayınız.
Haziran-Temmuz-Ağustos 2009 tarihli SD 11’inci sayıda yayımlanmıştır.
